راهکار علمی برای تقویت حافظه کودکان (قابل توجه پدر و مادرها!)

یکی از موثرترین تکنیک های تقویت حافظه کودکان، تصویر سازی است. استفاده از فلش کارت همراه عکس و همینطور بازی هایی که گزینه های مختلف را با عکس ها پیوند می زنند، برای موضوعات آموزشی به کودک می توانند مفید واقع شوند. هنگام آموزش مفاهیم ساده و اولیه این تکنیک فوق العاده است. به عنوان مثال برای آموزش مفهوم "جمع و تفریق" می توانید خودتان از عکس ها استفاده کنید یا از کودک بخواهید برایتان نقاشی بکشد.

حتی خیلی ساده تر از این هم ممکن است. به زمانی فکر کنید که برای کودک خود داستانی می¬خوانید. می‌توانید از این به بعد بین داستان به کودک خود بگویید " خب حالا تا اینجای داستان رو تصور کردی؟ بگو ببینم آقا موشه (یا هر کاراکتر دیگر) چه شکلیه؟ اتاقش چه رنگیه؟" حتی می توانید مداد و دفتر نقاشی به کودکتان بدهید و از او بخواهید تصوراتش را نقاشی کند.

باور کنید شاید این فعالیت زمان بر باشد اما هم کودک شما از این فرآیند بسیار لذت خواهد برد و هم با تصویرسازی و تجسم داستان در ذهن خود، سالها آن را در حافظه نگاه خواهد داشت.

به موضوعات مختلفی که در مدرسه یاد گرفتید فکر کنید. احتمالا اگر یک سری مفاهیم یا توضیحات مهم در ذهن شما مانده است به این دلیل است که آن ها را درک کرده اید. در واقع فهم یک موضوع اولین قدم برای ثبت آن در حافظه است. هنگامی که کودکتان را تشویق به پرسیدن سوال می کنید باعث می شوید به تدریج درک عمیق‌تری از موضوع در ذهنش شکل بگیرد و در حافظه اش تثبیت شود. به تدریج این روند در کودک شما به صورت خودکار در می آید و نه تنها حافظه بلکه مهارت های تفکر انتقادی و حل مسئله او نیز ارتقا می یابد.

سعی کنید این شعر ها را تکمیل کنید:
"عروسک قشنگ من قرمز پوشیده/ ...."
"الا یا ایها الساقی ادر کاسا وناولها/ که عشق..."
احتمالا اگر یک بار در کودکی این شعر ها را زمزمه کرده باشید، بعید است که ادامه آن در ذهنتان شکل نگیرد. خیلی از مفاهیم گوناگون را می توان از طریق ریتم، شعر و موسیقی برای همیشه به حافظه کودک منتقل کرد.

شعر حسنی تنبل را یادتان است؟ "توی ده شلمرود/ حسنی تک و تنها بود/ حسنی نگو بلا بگو/ تنبل تنبلا بگو...."

با همین یک شعر کلی از مفاهیم اخلاقی و رفتاری را در کودکی به ما آموزش دادند که تا همین امروز در یادمان مانده است. درباره مفاهیم درسی، شکل ها، رنگ ها و همه چیز ریتم و موسیقی می تواند نقش کاتالیزور را برای حافظه مان ایفا کند.

آفرین! بویایی، لامسه، شنوایی، بینایی و چشایی. از طریق این پنج حس است که انسان ها به شناخت از محیط خود میرسند. بنابراین بهترین کاری که می توانید برای آموزش دادن چیزهای مختلف به کودک خود انجام دهید این است که این حس های کودک را در یادگیری دخیل کنید.

مثلا فکر کنید می خواهید کودکتان را با مفهوم "توت فرنگی" آشنا کنید. عوض اینکه به عکسی از توت فرنگی اکتفا کنید، می توانید خلاق ترعمل کنید. اگر می خواهید این مفهوم در حافظه کودک با تمام جزئیات نقش ببندد کافی است یک نمونه واقعی آن را به کودکتان بدهید و از او بخواهید چیزهایی که از آن دریافت می کند را توصیف کند.

احتمالا آن را لمس می کند، پرزهای روی میوه، بوی توت فرنگی، طعم آن، مزه آن و .... 💥 تا آخر عمر یک بخش به نام توت فرنگی در مغز او ثبت می شود.

استرس باعث می شود که مغز ما در حالت "آماده باش" قرار بگیرد و مکانیزم "جنگ و گریز" را راه اندازی کند. در این حالت اطلاعات به سطوح بالاتر شناختی ( حافظه بلند مدت که در قشر پیش پیشانی قرار دارد) نمی رسد.

برای این که کودکتان دچار اضطراب نشود کاری که شما به عنوان پدر و مادر می توانید انجام دهید این است که آموزش را برایش لذت بخش کنید. از ویدئوهای جذاب آموزشی، موزیک ها، پادکست های آموزشی جذاب و خیلی شیوه های دیگر استفاده کنید. سعی کنید خلاق باشید و علایق کودک خود را برای این امر رصد کنید.

اطلاعاتی که ما از جهان پیرامون می گیریم با توجه کردن به آن، وارد سیستم ادراکی ما می شود. مغز ما این اطلاعات را برای کمتر از یک دقیقه در حافظه کوتاه مدت نگه می دارد، مگر اینکه پردازش شود یا با اطلاعات قدیمی ارتباط پیدا کند.

به عنوان مثال: شنیدن نام عباس آقا به خودی خود برای شما باعث شناخت نمی شود مگر اینکه بدانید این عباس آقا عموی همسایه قدیمی شما است که خیلی هم به شما محبت داشت. در اینجا عباس آقا یک فرد خاص است که احتمال می دهید آدم با محبتی هم باشد و با هم ارتباط برقرار می کنید.

کاری که شما می توانید برای افزایش حافظه کودک خود انجام دهید این است که به او کمک کنید که اطلاعات جدیدی که امروز در مدرسه یاد گرفته است را به اطلاعاتی که از قبل درباره آن موضوع دارد مربوط کند. وقتی که کودکان بتوانند اینگونه ارتباطات را کشف کنند، اطلاعات در حافظه بلند مدت آن ها ذخیره خواهد شد.

همانگونه که در مقاله افزایش حافظه بزرگسالان گفتیم، حجم اطلاعات زیاد برای حافظه بزرگسالان نیز سنگین و دشوار است، چه رسد به حافظه کودکان. بنابراین ضروری است زمانی که می خواهید چیزی را به کودک خود بیاموزید سعی کنید آن را به قسمت های کوچکتر تقسیم کنید.

به عنوان مثال اگر می خواهید به کودکتان نحوه صحیح کاشت گیاه در گلدان را آموزش دهید، درست این است که ابتدا او را با اجزای گیاه و کارکرد هرکدام آشنا کنید و سپس کاشت و قرارگیری گیاه در گلدان را به او نشان دهید.

یا مثلا اگر می خواهید نحوه تلفظ صحیح واژه "قریب الوقوع" را به او یاد دهید، بهتر است آن را به اجزای کوچکتر و راحت تر تقسیم کنید: " قری/بول/وقوع" یا هرچیزی شبیه این.

مغز انسان در هر لحظه از میان میلیارد ها اطلاعاتی که از جهان اطرافمان دریافت می کند تنها بخش کوچکی را می تواند پردازش کند. فیلتری وجود دارد که تصمیم می گیرد آیا اطلاعات دریافت شده اهمیت پردازش دارند یا خیر.

رنگ ها جزئیاتی هستند که به خوبی می توانند از این فیلتر خاص عبور کنند. یادتان می آید وقتی تازه وارد کلاس اول شده بودید معلم از شما خواست که دفتر املا به رنگ سبز، دفتر مشق به رنگ قرمز و دفتر ریاضی را به رنگ آبی جلد کنید؟ احتمالا دلیل واضحی پشت این شیوه بوده (که به تجربه یا به طریق علمی) در آموزش کلاس اول استفاده می شده است.

بنابراین همراه کودک از ماژیک، خودکار رنگی و مداد رنگی ها برای جداسازی اطلاعات استفاده کنید. از کودک خود بخواهید از استیکر های با رنگ های متفاوت برای یادگیری دروس مختلف استفاده کند. در برنامه ریزی تحصیلی کودک از رنگ ها برای نشان دادن ساعات مختلف تفریح و درس بهره ببرید. هرکجا که می توانید با رنگ ها بازی کنید و اجازه دهید کودک شما هم از این کار لذت ببرد. اینگونه با یک تیر دو نشان خواهید زد: تقویت حافظه کودک خود به همراه روشن کردن آتش اشتیاق و ذوق کودکتان.

مهارت های شناختی مانند حافظه، دقیقا مشابه عضلات فیزیک بدن عمل می کنند؛ هرچقدر بیشتر از آن ها استفاده کنید قوی تر می شوند. بنابراین برای تقویت حافظه کودکان بهترین کار استفاده از بازی ها است. هر بازی که روی توجه، تمرکز و حافظه کودک تاثیر می گذارد مثل : جورچین ها، شطرنج، روبیکس و هر بازی فکری دیگر.

حتی شاید تعجب کنید اگر به شما بگویم انواع بازی هایی که خودمان در کودکی انجام می دادیم روی رشد حافظه ما تاثیر گذار بود مثل بازی "بگرد و پیدا کن*"

راه دیگر برای افزایش حافظه کودک شما بازی های شناختی دنیای آساپ است، که در هر بازی روی تقویت یک مهارت شناختی تمرکز می کند.

به جرأت می توانیم بگوییم بازی تنها راه برای یادگیری با لذت است؛ چه برای کودکان و چه برای بزرگسالان. *توضیح بازی: " همه جا رو خوب نگاه کن، بعد از اتاق برو بیرون و وقتی برگشتی باید بفهمی چه وسیله ای جابجا شده!"

1. آیا علائم ابتلا به ویروس مالاریا را می دانید؟ حتی یکی هم کافی است! اما می خواهم به جوابتان مطمئن باشید.
2. 5 مورد از علائم ابتلا به ویروس کرونا را نام ببرید.

احتمالا اکثر ما به خصوص کسانی که تجربه ابتلا به ویروس کرونا را داشته اند، به سوال دوم پاسخ تمام و کمال خواهند داد. فکر می کنید دلیلش چیست؟

ساده است: اهمیت موضوع!

به خاطرسپاری برای همه ما و به خصوص کودکان نیازمند این است که اطلاعات برایمان مهم باشد. اینگونه رغبت ما برای توجه و سپردن اطلاعات به حافظه بلند مدت بیشتر خواهد شد.

بنابراین از شما می خواهم که از علایق کودک خود آگاه شوید و اطلاعاتی را که باید به خاطر بسپرد، به علایق و موضوعاتی که برایش اهمیت دارند ارتباط دهید. با هم برای اطلاعات مختلفی که باید در حافظه اش ثبت شود، داستان بسازید. داستان ها یکی از بهترین راه ها برای تقویت حافظه کودک هستند چون او عادت به شنیدن داستان و دنبال کردن وقایع دارد.

" یه روزی روزگاری، تو یه اتاق تاریک، یه ذره تنها بود. از بس که تنهایی کشید، یه روز دلش انقد گرفت که ترکید. از اون ذره تنها، کم کم کلی ذره شد پیدا. یکی از اون ذره ها شد خورشید ناز ما، با 8 تا بچه کوچولو..." (آموزش داستان بیگ بنگ و منظومه شمسی)

اگر این مقاله برایتان آگاهی بخش بود، لطفا نسبت به اشتراک این مقاله با دیگر پدر و مادرها دریغ نکنید. امیدواریم که با یادگیری و آموزش این تکنیک ها به فرزندان خود گامی در جهت ارتقاء مهارت ها، پرورش ذهن و اعتماد به نفس کودکانتان بردارید.

اینفوگرافی زیر به صورت بصری و تیتروار اطلاعات مقاله را در اختیار شما قرار می دهد.